Η λέξη Δυσπραξία πρόερχεται από την Ελληνική λέξη «Πράξις». Πράξις ειναί η ικανότητα ή η διαδικασία η οποία μας καθιστά ανθρώπους, είναι ο σύνδεσμος ανάμεσα στον εγκέφαλο και στην συμπεριφορά, ο οποίος μας δίνει το δικαίωμα της επιλογής, να προγραμματίζουμε την ζωή μας και τις ενέργειες μας. Μέσα από τις πράξεις μας μπορούμε να «λειτουργούμε στον φυσικό κόσμο», όπως να ντυνόμαστε, να τρώμε με μαχαιροπίρουνα, να παίζουμε, να γράφουμε και γενικότερα να επιτεύξουμε αυτό που θέλουμε.
Για να κάνουμε όλα αύτα που θέλουμε απαιτούντε τρία πράγματα:
Ιδεασμός δηλαδή η σύλληψη της ιδέας ( σκέφτομαι να κάνω κάτι).
Σχεδιασμός της κίνησης (σκέφτομαι πώς να το κάνω).
Η εκτέλεση της πράξης (εκτελώ τις ενέργειες).
Η διαταραχή χαρακτηρίζεται από σημαντική απόκλιση στην ανάπτυξη του κινητικού συντονισμού, που παρεμποδίζει σε σημαντικό βαθμό τη σχολική απόδοση ή τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής του παιδιού(APA 1994). Αναγνωρίζεται όταν οι δυσκολίες συντονισμού των κινήσεων δεν οφείλονται σε άλλη ιατρική κατάσταση, όπως ημιπληγία, εγκεφαλική παράλυση ή μυϊκή δυστροφία και δεν πληρούνται κριτήρια διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής. Σε παιδιά με νοητική υστέρηση, η διαταραχή αναγνωρίζεται όταν οι δυσκολίες κινητικού συντονισμού είναι πιο σοβαρές από το αναμενόμενοο, σε σχέση με το νοητικό επίπεδο.
Η συχνότητα της "αναπτυξιακής διαταραχής" συντονισμού των κινήσεων υπολογίζεται ότι ανέρχεται σε 6% στα παιδιά 5 εώς 11 χρονών, ενώ η πορεία ποικίλει. Σε μερικές περιπτώσεις, οι δυσκολίες συνεχίζουν να υπάρχουν κατά την εφηβεία και την ενήλικη ζωή(APA 1994).
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ
Οι κλινικές εκδηλώσεις της διαταραχης ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία. Στα μικρά παιδιά παρατηρείται, συνήθως, καθυστέρηση στην κατάκτηση των κινητικών σταθμών, ενώ στα μεγαλύτερα χαρακτηριστικές είναι οι δυσκολίες στο παιχνίδι και στη γραφή. Η αναπτυξιακή δυσπραξία είναι μια "κρυφή" διαταραχή καθώς τα παιδιά με δυσπραξία δεν διαφέρουν καθόλου από τους συνομήλικους τους. Το παιδί δυσκολεύεται να αντιληφθεί τι μπορεί να κάνει με το σώμα του και να οργανώσει τις κινήσεις που απαιτούνται για την ολοκλήρωση ενός καθήκοντος, όπως να ντυθεί, να κουμπώσει, να τραβήξει φερμουάρ και να δέσει κορδόνια. Δυσκολίες παρατηρούνται και στο χειρισμό των παιχνιδιών. Το παιδί, αντί να χειριστεί κατάλληλα τα παιχνίδια, ώστε να δημιουργήσει ευκαιρίες για ικανοποίηση, τα σπρώχνει, απλώς τριγύρω ή τα βάζει στη σειρά. Μερικές φορές, στην προσπάθεια του να χειριστεί την απογοήτευση και τα αρνητικά του συναισθήματα, τα καταστρέφει. Χαρακτηριστική είναι η έλλειψη οργάνωσης και η τάση για ατυχήματα, εξαιτίας της κινητικής αδεξιότητας(Heally 1996). 'Ενα έξυπνο παιδί με δσυκολίες συντονισμού των κινήσεων κατανοεί τι κάνουν οι συνομήλικοι όταν παρατηρεί το παιχνίδι τους, αλλά δυσκολεύεται να συμμετέχει δημιουργικά, επειδή αδυνατεί να σχεδιάσει τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να παίξει με το συγκεκριμένο παιχνίδι(Ayres 2000).
Οι δάσκαλοι χαρακτηρίζουν, συνήθως τα παιδιά ως "ανοργάνωτα" και αναφέρουν δυσκολίες στη χρήση του μολυβιού και στην εκμάθηση της γραφής. Πολλά παιδιά με διαταραχή συντονισμού των κινήσεων παρουσιάζουν προβλήματα και στη σχολική μάθηση(Heally 1996). Το φυσιολογικό επίπεδο γνωστικών δεξιοτήτων βοηθά το παιδί να αναπληρώσει τις δυσκολίες, αλλά με μεγαλύτερη προσπάθεια από το αναμενόμενο, σε σχέση με το συγκεκριμένο καθήκον.
Οι δυσκολίες οργάνωσης και συντονισμού των κινήσεων επηρεάζουν την προσαρμογή του παιδιού σε πολλές καταστάσεις της καθημερινής ζωής, με επιπτώσεις στη συναισθηματική κατάσταση (Heally 1996). Οι απαιτήσεις των γονέων και των δασκάλων είναι συνήθως ανάλογες του νοητικού επιπέδου του παιδιού. Το επίπεδο της ικανότητας κινητικού σχεδιασμού του παιδιού, συνήθως αγνοείται. Το παιδί αναστατώνεται εύκολα, παραπονείται συχνά, εκδηλώνει έντονο πείσμα, δεν συνεργάζεται και απαιτεί τα πράγματα να γίνονται με το δικό του τρόπο. Αποδίδει, συνήθως, τις δυσκολίες του σε παράγοντες στο περιβάλλον και εγκαταλείπει εύκολα την προσπάθεια όταν δυσκολεύται, ή δεν προσπαθεί καθόλου. Τα συναισθήματα ανασφάλειας επιδεινώνται όταν βλέπει τους συνομηλίκους να αποδίδουν σε καθήκοντα, στα οποία το ίδιο αποτυγχάνει και οδηγούν, συχνά, σε αρνητική στάση και χειριστική συμπεριφορά.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Η διαταραχή αποδίδεται σε δυσλειτουργία του εγκεφάλου, η οποία παρεμποδίζει την οργάνωσεη των αισθητηριακών πληροφοριών από το απτικό, το αιθουσαίο και το ιδιοδεκτικό σύστημα και επηρεάζει την αδρή και λεπτή κινητικότητα του κινητικού σχεδιασμού, με σημαντικές επιπτώσεις στις δεξιότητες( Kranowitz 1998).
Η αντιμετώπιση της διαταραχής συντονισμού των κινήσεων στηρίζεται στην αναγνώριση και στην κατανόηση της φύσης των δυσκολιών, δια μέσου λεπτομερούς αναπτυξιακού ιστορικού, και στη λεπτομερή αξιολόγηση της οργάνωσης των , ερεθισμάτων. Υποστηρίζεται ότι η εργοθεραπεία, που εστιάζεται στην αισθητηριακή ολοκλήρωση, είναι ιδιαίτερα βοηθητική( Cool 1995). H υποστηρικτική ψυχοθεραπεία του παιδιού και η υποστήριξη και η συμβουλευτική των γονέων και των δασκάλων είναι απαραίτητες σε περιπτώσεις με σοβαρές συναισθηματικές και συμπεριφορικές επιπτώσεις( Brazelton et al. 1994).
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Η Αναπτυξιακή δυσπραξία από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα έχει αναγνωρισθεί απο γιατρούς και ειδικούς θεραπευτές. Ο Collier για πρώτη φορά τπ περιγράφει ως το σύνδρομο της «συγγενής αδεξιότητας». Το 1973 ο Δρ Samuel Ortonδήλωσε πως είναι μία από τις έξι πιο κοινές αναπτυξιακές διαταραχές με ανεπάρκεια στην διάκριση της πράξης. Από τότε έχει περιγραφεί και επισημανθεί από πολλούς, όπως την Α. Jean Ayres, που το 1972 την ονόμασε διαταραχή της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης, ή όπως ο Dr Sasson Gubbay οποίος το 1975 την χαρακτήρισε το «σύνδρομο αδέξιου Παιδιού». Άλλες ονομασίες που έχουν δωθεί είναι αισθητοκινητική δυσλειτουργία, ελάχιστη εγκεφαλική δυσλειτουργία, διαταραχή της αλληλουχίας των κινήσεων, και πιο πρόσφατα Αναπτυξιακή Διαταραχή Συντονισμού των Κινήσεων.
Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας σήμερα την κατατάσει ως Ειδική Αναπτυξιακή διαταραχή της κινητικής λειτουργία. Σταδιακά, κατά τη διάρκεια των ετών οι ειδικοί είναι σε θέση να προσδιορίζουν πιο εύκολα τα συμπτώματα της διαταραχής.
Τι συμβαίνει μέσα στον εγκέφαλο
Ο φλοιός του εγκεφάλου αποτελεί το μεγάλο σημαντικό χώρο του εγκεφάλου και διαιρείται σε τέσσερις ξεχωριστές περιοχές: η περιοχή κίνησης, ο μετωπιαίος λοβός, η αισθητήρια περιοχή και ο πίσω φλοιός του εγκεφάλου. Όπως υποδηλώνει το όνομα, ο μετωπιαίος λοβός βρίσκεται στο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου. Τόσο η περιοχή κίνησης όσο και η αισθητήρια περιοχή αποτελούν ζώνες, που εκτείνονται κατά μήκος του εγκεφάλου, αμέσως μετά τον μπροστινό λοβό. Πίσω από τον αισθητήριο φλοιό βρίσκεται ο πίσω φλοιός του εγκεφάλου, όπου διατηρούνται βαθιά μέσα στον εγκέφαλο οι ακουστικές και οπτικές περιοχές.
Τα ερεθίσματα από τα αισθητήρια όργανα μεταδίδονται στον φλοιό του εγκεφάλου μέσω ενός δικτύου οδών νευρικών αξόνων. Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης και της μάθησης, εγκαθίστανται οι σύνδεσμοι ανάμεσα στα νευρικά κύτταρα (νευρικές οδοί). Ενδυναμώνονται όταν επιτυγχάνονται τα επιθυμητά αποτελέσματα για παράδειγμα, ένα παιδί μαθαίνει να επεξεργάζεται την πολύπλοκη σειρά κινήσεων που απαιτούνται για να σηκώσει ένα ποτήρι και να πιει απ’ αυτό.
Στα άτομα με δυσπραξία φαίνεται ότι τα δύο ημισφαίρια δεν ανταποκρίνονται ταυτόχρονα και συντονισμένα. Επίσης, είναι η ανάπτυξη των δύο ημισφαιρίων που αποφασίζει κατά πόσο ένα άτομο είναι δεξιόχειρας ή αριστερόχειρας, αλλά και πάλι αυτή η βασική ανάπτυξη μοιάζει ουσιαστικά μειωμένη και επομένως, το παιδί μπορεί να χρησιμοποιεί και τα δύο χέρια χωρίς προτίμηση για κάποιο χρονικό διάστημα, μειώνοντας έτσι ακόμα περισσότερο την ανάπτυξη ικανοτήτων γραφής.
Τι συμβαίνει με μένα
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από πολλές συνδέσεις που είναι σαν τις σιδηροδρομικές γραμμές και αυτές συνδέονται με το σώμα σας.
Όταν έχετε δυσπραξία ορισμένες από αυτές τις συνδέσεις δεν λειτουργούν σωστά, η σιδηροδρομική γραμμή είναι αποκλεισμένη και το τρένο δεν μπορεί απλώς να περάσει.
Αυτό σημαίνει ότι το σώμα σας μπορεί να δυσκολεύεται να κάνει ό, τι το μυαλό σας του λέει.
Για το λόγο αυτό, ενδέχεται να είναι δύσκολο να:
να μαθαίνετε καινούργια πράγματα
να συγκεντρώνεστε
να γράφετε
να είστε σαφείς
να ντύνεστε
να σκέφτεστε γρήγορα
να παίζετε σπορ
να οργανώνεστε και να εκφράζετε τις σκέψεις σας
Ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με την δυσπραξία
Η δυσπραξία μπορεί να επηρεάσει τους πάντες και με διαφορετικούς τρόπους.
Επηρεάζει περισσότερο τα αγόρια από τα κορίτσια.
Η δυσπραξία μπορεί να προκύψει από μη προφανή αίτια και μπορεί να επηρεάσει τον καθένα.
Η δυσπραξία είναι μία δια βίου διαταραχή.
Η δυσπραξία είναι ένα κρυφό μειονέκτημα και αυτό σημαίνει ότι τα άτομα με δυσπραξία είναι όπως όλοι οι άλλοι, παρόλα αυτά όμως δυσκολεύονται να κάνουν πράγματα που πολύ εύκολα κάνουν οι άλλοι.
Ανόητο, άτσαλο, αδέξιο,δεν προσπαθεί αρκετά, αποδιοργανωτικό και υπερευαίσθητο είναι μερικούς από τους όρους που χρησιμοποιούν οι δάσκαλοι για να περιγράψουν ένα παιδί με αναπτυξιακή δυσπραξία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει το παιδί στο περιθώριο και στην απομόνωση
Πολλοί πιστεύουν πως μεγαλώνοντας απλά θα προσαρμοστεί.
Ένα μεγάλο ποσοστό των δασκάλων πιστεύουν πως απλά είναι "τεμπέλικα παιδιά" και μπορούν να προσπαθήσουν παραπάνω.
Επίσης πολλοί πιστεύουν πως είναι άτακτα και αποδιοργανωτικά.
Πολύ συχνά κατηγορούν τους γονείς για κακή ανατροφή ή πως τα κακομαθαίνουν.
Παρακολουθήστε το παρακάτω video
Δώστε στα παιδιά σας όλη την υποστήριξη και την βοήθεια που χρειάζονται. Αναζητήστε βοήθεια από τους Ειδικούς Ψυχικής Υγείας και προσπαθήστε για την καλύτερη συννεργασία σας με τους Εκπαιδευτικούς των παιδιών σας.
Απλές καθημερινές συμβουλές:
Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να συμμετάσχουν σε φυσικές δραστηριότητες και κυρίως σε παιχνίδια που βοηθούν στην βελτίωση της ισορροπίας π.χ τραμπολίνο, κουτσό κλπ.
Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να συμμετάσχουν σε διασκεδαστικά παιχνίδια όπως πλαστελίνη, δακτυλομπογιές κλπ που βοηθάνε στην βελτίωση της αδρής και λεπτής κινητικότητας καθώς και στον συντονισμό των κινήσεων.
Οι ξαφνικές αλλαγές δημιουργούν αναστάτωση.Δημιουργήστε ένα καθημερινό πρόγραμμα,είναι μια αποτελεσματική οπτική στρατηγική που παρέχει προβλεψημότητα ενώ ταυτόχρονα βοηθάει στην ευελιξία του παιδιού.
Χρησιμοποιήστε απλές και ξεκάθαρες εντολές, μόνο μία οδηγία κάθε φορά. Αποφεύγετε να δίνετε 2-3 εντολές ταυτόχρονα για να μην το μπερδέψετε.
Συχνά έχει ανάρμοστη συμπεριφορά, σταματήστε την άμεσα προειδοποιώντας το με εκφράσεις όπως "σε πέντε λεπτά πρέπει να έχεις σταματήσει"
Θυμηθήτε αν συμπεριφερθήτε το παιδί σας όπως και οι υπόλλοιποι, τότε θα αυξηθεί το ποσοστό αποτυχίας του. Το παιδί σας καταλαβαίνει την διαφορετικότητα του επομένως μεγαλύτερο ποσοστό αποτυχίας συνεπάγεται και χαμηλότερη αυτοπεποίηθηση κλπ.
Το παιδί σας προσπαθεί αλλά δεν τα καταφέρνει πάντα, δεν είναι τεμπέλικο, απλώς μερικές φορές δεν καταφέρνει να σχεδιάσει ή να εκτελέσει την πράξη.
Πηγή: Ψυχιατρική παιδιών και εφήβων Β.Α Παπαγεωργίου
www.dyspraxia.org.nz
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου